Grzegorz Jaroszuk

Już w szkole filmowej tworzył filmy, które miały wyraźny, autorski styl, oparty przede wszystkim na absurdalnym poczuciu humoru i zdystansowanej pracy kamery. Nigdy jednak nie były to typowe komedie – sam reżyser mówi, że tworzy „kino absurdu”. Poczucie humoru traktuje jako narzędzie do opowiedzenia o kondycji współczesnego człowieka, jego trudnościach w budowaniu relacji i funkcjonowaniu w rzeczywistości, którą od absurdu i surrealizmu oddziela bardzo cienka linia. W swoich dwóch pełnometrażowych filmach – „Kebab i Horoskop” i „Bliscy” – Jaroszuk pokazuje, jak niewiele trzeba, by tę linię przekroczyć.

Do szkoły filmowej zdawał trzy razy. Przy pierwszych dwóch podejściach nie przeszedł pierwszego etapu „teczek”. Mimo to nie zrezygnował – już wtedy wiedział, że chce robić filmy.

– Przyszedł taki okres, że zacząłem bardzo często chodzić do kina. Po paru latach regularnych odwiedzin kina Iluzjon w Warszawie stwierdziłem, że chciałbym pójść do szkoły filmowej. Nie była to decyzja spontaniczna, tylko bardzo przemyślana. Uświadomienie sobie, że właśnie to chcę robić w życiu, zajęło mi trochę czasu. Ale jak już to zrozumiałem, zacząłem dążyć do celu bardzo konsekwentnie – wspominał Jaroszuk w rozmowie z Krzysztofem Czapigą.

Mówi, że szkoła nauczyła go przede wszystkim precyzyjnego planowania filmowej wypowiedzi. W jego filmach nie ma miejsca na przypadek. Pracujący z Jaroszukiem aktorzy podkreślają, że reżyser (i jednocześnie autor scenariuszy swoich filmów) za każdym razem doskonale wie, co i w jaki sposób chce opowiedzieć, a jego uwagi bardzo pomagają im w budowaniu postaci i pracy na planie.

Grzegorz jest bardzo konsekwentnym reżyserem. Od początku w jego pracach widać charakterystyczny styl i poczucie humoru. Bohaterami są zawsze nieudacznicy, śmieszni, wzruszający i absurdalni. Grzegorz penetruje ich świat w obowiązującym nas oficjalnie kapitalizmie – tak o twórczości Jaroszuka mówił Filip Bajon (ówczesny dziekan wydziału reżyserii), zgłaszając w 2011 roku kandydaturę reżysera do konkursu „Talenty Trójki” (Jaroszuk został jego laureatem).

Trochę okrucieństwa, szczypta absurdu i odrobina smutku. Grzegorz Jaroszuk otwarcie mówi o tym, że bardzo ważna jest dla niego twórczość Bohumila Hrabala.

Jaroszuk nie ukrywa swoich inspiracji – tak literackich, jak filmowych. W wywiadach otwarcie mówi o tym, że bardzo ważna jest dla niego twórczość Bohumila Hrabala. To do poczucia humoru tego czeskiego autora jest reżyserowi najbliżej.

– Trochę okrucieństwa, szczypta absurdu i odrobina smutku. Najpierw człowiek się śmieje, a po przeczytaniu książki ma ochotę się zabić. I to jest w tym fajne – mówi Jaroszuk.

Ceni filmy Roya Anderssona, Jiriego Menzela, Ivana Passera. Uwielbia Czechosłowacką Nową Falę.

– O ile Andersson jest zbyt oderwany od rzeczywistości, to filmy czeskie są zbytnio z nią powiązane. Ja szukam środka pomiędzy jednym a drugim – przyznaje reżyser.

Za swój film dyplomowy „Opowieści z chłodni” – groteskową opowieść o pracujących w supermarkecie „najgorszych pracownikach miesiąca”, zmuszonych przez szefa do znalezienia sensu w życiu i biorących udział w programie telewizyjnym na najnieszczęśliwszego człowieka na świecie – Jaroszuk otrzymał na uczelni ocenę celującą i wiele nagród na festiwalach w Polsce i za granicą, w tym m.in. Grand Prix na festiwalu w Aix-en-Provence we Francji, w ramach której udostępniono mu sprzęt do realizacji filmu.

plakat filmu “Opowieści z chłodni” | reż. Grzegorz Jaroszuk

Bezpośrednim efektem tej nagrody była współpraca z francuskim producentem i realizacja w 2014 roku krótkiego filmu „Mine de Rien” („Jak gdyby nic”) z francuską ekipą i obsadą. Główna bohaterka po tym jak przez przypadek bierze udział w pewnym wypadku, zmaga się z samotnością, poczuciem braku sensu w życiu i pragnieniem by zostać wreszcie dostrzeżoną, przede wszystkim przez osoby najbliższe. Chłód odczuwalny w czasie spotkań z rodziną, milczenie, rozpad więzi – do tych tematów Jaroszuk powróci kilka lat później w swoim drugim pełnometrażowym filmie „Bliscy”.

Tak w krótkich jak i w pełnometrażowych filmach Jaroszuka poczucie absurdu narasta z każdą kolejną minutą. Główni bohaterowie są wyobcowani, samotni i nieporadni w swoich codziennych, życiowych zmaganiach. Bez większego przekonania, ale mimo wszystko wytrwale, starają się znaleźć jakiś sens w groteskowej i raczej bezsensownej rzeczywistości, która ich otacza. Reżyser umiejętnie łączy czarny humor z pewnym rodzajem melancholii, na którą cierpią niektórzy jego bohaterowie i która ostatecznie udziela się także widzom.

Kebab i Horoskop | reż. Grzegorz Jaroszuk

W czasie, gdy dyplomowy film Jaroszuka podbijał festiwale filmowe, reżyser dopracowywał scenariusz swojej pierwszej pełnometrażowej fabuły pt. „Kebab i Horoskop”. Musiał wówczas odpowiedzieć sobie na pytanie, czym dla niego jest humor w filmie, czemu służy.

– Humor jest bardzo dobrym narzędziem do powiedzenia czegoś o postaciach czy innych rzeczach, które dla mnie są ważne. Dzięki temu osiągam dystans, swobodę. Chciałem zrobić taki film, który mnie rozbawi jako widza – mówił.

Powstała oryginalna komedia absurdu o zrezygnowanych pracownikach bankrutującego sklepu z dywanami. Szef sklepu, by ratować beznadziejną sytuację zatrudnia „specjalistów od marketingu”. Nie ma jednak pojęcia, że Kebab i Horskop (kapitalni Topa i Żurawski) specjalistów jedynie udają. Pracownicy sklepu dają się uwieść marketingowej nowomowie – wprowadza ona rodzaj specyficznego ożywienia tak w sklepie, jak i w życiu prywatnym bohaterów.

Narrację Jaroszuk prowadzi niespiesznie, na dobrą sprawę w filmie niewiele się dzieje. Kolejne sceny rozgrywające się w specyficznie wygłuszonym, dusznym wnętrzu sklepu z dywanami, obnażają coraz to nowe absurdy. W przerwach szkolenia pracownicy wychodzą na dach budynku, gdzie mają dosłowną możliwość „złapania oddechu” i spojrzenia na całą sytuację z pewnego dystansu. Podglądamy także życie prywatne pracowników, pełne przytłaczających, absurdalnych komplikacji, z których trudno im się wyplątać.

Kebab i Horoskop | reż. Grzegorz Jaroszuk

Do współpracy przy „Kebabie i Horoskopie” Jaroszuk zaprosił znakomitych aktorów: Piotra Żurawskiego i Justynę Wasilewską, z którymi pracował już przy „Opowieściach z chłodni” oraz Bartłomieja Topę, Marka Kalitę, Dorotę Kolak, Andrzeja Zielińskiego, Agnieszkę Wagner, Tomasza Schuchardta, Barbarę Kurzaj.

– Stworzyłem sobie w głowie wymarzoną obsadę, a następnie po prostu wysłałem scenariusze. Miałem to szczęście, że wszyscy aktorzy się zgodzili. Pewne wątpliwości miał Andrzej Zieliński, który po przeczytaniu scenariusza powiedział, że zanim podejmie decyzję o zagraniu w filmie, chce się ze mną spotkać. Pierwsze pytanie, jakie mi zadał, dotyczyło tego, czy nie jaram za dużo i czy ze mną na pewno wszystko dobrze – wspominał reżyser w jednym z wywiadów.

W swoim drugim filmie „Bliscy” prowadząc naszpikowaną absurdami narrację, Jaroszuk konsekwentnie buduje alegoryczną opowieść o tym, do czego jesteśmy w stanie się posunąć, kiedy  chcemy skonfrontować się z bolesną prawdą.

Producentką pełnometrażowego debiutu Jaroszuka była Agnieszka Kurzydło, z którą reżyser kontynuował współpracę przy swojej drugiej długiej fabule „Bliscy”. To Kurzydło wpadła na pomysł współpracy przy okazji tego drugiego filmu z czeską producentką Karlą Stojakovą. Powstała bardzo udana koprodukcja czesko-polska – opowieść o rodzinie, w której więzy rodzinne uległy w zasadzie całkowitemu rozpadowi. Do dorosłego, nieutrzymującego kontaktu ze sobą rodzeństwa – Piotra (Adam Bobik) i Marty (Izabela Gwizdak) – odzywa się dawno niewidziany ojciec (Olaf Lubaszenko) z prośbą o spotkanie. Okazuje się, że matka rodzeństwa nagle porzuciła ojca i… zaginęła. Rodzina, a w zasadzie troje niezwiązanych ze sobą dorosłych osób wyrusza na poszukiwania. Kolejno spotykani sąsiedzi, pracownicy lokalnych barów i sklepów przedstawiają coraz to nowe tropy, dotyczące zaginionej kobiety. Z ich opowieści wyłania się obraz osoby, której rodzina kompletnie nie znała. Matka-hazardzistka była osobą bogatą, znaną i cenioną przez mieszkańców blokowiska. Pożyczała ludziom pieniądze i odmieniała ich życie. Każdy z bohaterów w zderzeniu z absurdalnymi faktami, co jakiś czas kompletnie traci motywację do dalszych poszukiwań. Finał całej historii okazuje się równie zaskakujący dla ekranowego rodzeństwa jak i dla widza. Jaroszuk wprowadza wszystkich w błąd po mistrzowsku. Prowadząc naszpikowaną absurdami narrację, konsekwentnie buduje alegoryczną opowieść o tym, do czego jesteśmy w stanie się posunąć, kiedy z jakiegoś powodu nie chcemy skonfrontować się z bolesną prawdą.

Bliscy | reż. Grzegorz Jaroszuk

Typowe, polskie blokowisko staje się w filmie Jaroszuka mikrokosmosem, zamieszkanym przez dziwaczne, zabawne, a czasem złowrogie postaci sąsiadów, którzy osobę z najbliższej rodziny głównych bohaterów, znają znacznie lepiej od nich.

Inaczej niż w filmie „Kebab i Horoskop” – w „Bliskich” główni bohaterowie nie zostają wrzuceni w absurdalne okoliczności przez „los”. To ojciec, podejmując określoną decyzję, sprawia, że zwyczajna rzeczywistość staje się coraz bardziej dziwaczna i surrealistyczna. Dorosłe dzieci dają się wciągnąć w absurdalne działania w ramach niecodziennej sytuacji. Czy jednak rzeczywiście to, co robią w sprawie zaginionej matki jest dziwniejsze od ich wcześniejszych rutynowych nawyków, np. od wiary dorosłego Piotra w magiczną, uzdrawiającą moc kamieni? Jaroszuk po raz kolejny pozwala widzowi poczuć, jak cienka jest granica oddzielająca „zwyczajność” od surrealizmu i groteski.

Bliscy | reż. Grzegorz Jaroszuk

Obecnie Grzegorz Jaroszuk pracuje nad scenariuszem trzeciego filmu fabularnego „Cud numer trzy”, którego producentem jest Studio Produkcyjne Orka. Będzie to optymistyczny film o tym, jak dwoje młodych ludzi dzięki zbieraniu grzybów, zajmowaniu się działką i hodowaniu gołębi odkrywa, co jest najważniejsze w ich życiu.