Magdalena Piekorz

Jako autorka filmów fabularnych i dokumentalnych jest uważana za wnikliwą obserwatorkę intymnych relacji, zdolną współczuć pokaleczonym wewnętrznie bohaterom

Dokument „Dziewczyny z Szymanowa”, opowiadający o prowadzonym przez siostry niepokalanki żeńskim liceum, był pierwszym filmem niewiele ponaddwudziestoletniej reżyserki i jej pierwszym sukcesem. Urodzona w Sosnowcu studentka Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu w Katowicach przyglądała się w nim życiu uczennic, zamkniętych w chłodnych murach szkoły, spartańskim warunkom w niej panującym, wreszcie dziewczęcym lękom i radości towarzyszącym perspektywie jej opuszczenia.

Dopiero głośny film dokumentalny Magdaleny Piekorz „Dziewczyny z Szymanowa” (1997) podniósł problem zamkniętego świata szkoły przyklasztornej. Obalił też wizerunek skromnej i nobliwej panny z pensji zakonnej – pisała w tekście o historii edukacji koedukacyjnej w Polsce Małgorzata Szpakowska, podkreślając wagę obrazu Piekorz. Film zdobył nagrodę Brązowego Lajkonika na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie.

„Pręgi” otrzymały Złote Lwy w Gdyni.  Piekorz zdobyła tę nagrodę jako druga – po Agnieszce Holland – kobieta w historii festiwalu

Rok później reżyserka zrealizowała „Franciszkański spontan”, również toczący się w środowisku klasztornym i znów burzący stereotypy na temat ludzi z nim związanych. Jego bohaterami są zakonnicy z Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach, którzy w trakcie budowy tradycyjnej szopki co roku stawianej w bazylice w Katowicach-Panewnikach, opowiadają o swoim powołaniu i roli, jaką odgrywają w ich życiu szopka i Dzieciątko. Tytułowy „spontan” związany jest z radosną, żywiołową filozofią świętego Franciszka, którą wyznają młodzi bohaterowie.

Kolejne dwa dokumenty reżyserki -„Przybysze” (1999) i „Labirynt” (2001) – poświęcone były alternatywnym działaniom teatralnym. Pierwszy mówi o Klinice lalek – grupie twórczej, która osiedliła się w spokojnej wsi Wolimierz (krytyk teatralny Łukasz Drewniak w „Tygodniku Powszechnym” nazwał go opowieścią o konflikcie życia ze sztuką), drugi zaś o warsztatach teatralnych dla niepełnosprawnych Teatroterapia, organizowanych przy Teatrze Juliusza Osterwy w Lublinie.

Piekorz kręciła swoje dokumenty także zagranicą: nakręcony dla TVP półgodzinny film „Znaleźć, zobaczyć, pochować” (2001) mówi o masakrze w Srebrenicy, zaś w  produkowanej przez TVN dwudziestopięcioodcinkowej dokumentalnej telenoweli „Chicago” kreśliła autorka obraz „amerykańskiego snu” polskich mieszkańców stolicy Illinois. W Rosji pracowała nad filmem o środowisku szlacheckim – „Arystokraci nowej Rosji” (2004).

Przełomem w karierze reżyserki okazał się jej debiut fabularny: „Pręgi” na podstawie scenariusza Wojciecha Kuczoka i luźno związany z jego głośną powieścią „Gnój”, z Michałem Żebrowskim, Agnieszką Grochowską i Janem Englertem w głównych rolach zdobyły Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Piekorz odebrała je jako druga (po Agnieszce Holland) kobieta w historii festiwalu. Przed premierą reżyserka mówiła w wywiadzie dla „Wysokich Obcasów”: – Scenariusz – świetny – napisał Wojtek, ale czuję, że ta opowieść wypływa też ze mnie. Punktem wyjścia był “Dioboł”, ale błagałam: tylko nie takie tragiczne zakończenie! Nie chcę, aby film kończył się śmiercią. Wojtek zgodził się, żeby była to opowieść o miłości, która ocala, na czym bardzo mi zależało. To moja pierwsza fabuła. Gdy po raz pierwszy zobaczyłam miejsca i usłyszałam głosy aktorów, miałam wrażenie, jakbyśmy tchnęli nowe życie. Dla mnie to był moment mistyczny. Współczesny dramat psychologiczny o trzydziestoletnim mężczyźnie, konfrontującym się z bolesną przeszłością i próbującym stworzyć związek z kobietą, wskazywał tematy, które najbardziej interesować będą reżyserkę także w kolejnych dwóch fabułach: „Senności” i „Zbliżeniach”. 

Na planie „Pręg” zawiązała się też wieloletnia współpraca Piekorz ze wspomnianym już Wojciechem Kuczokiem, a także operatorem Marcinem Koszałką, aktorem Michałem Żebrowskim i kompozytorem Adrianem Konarskim. Wspólnie pracowali oni nie tylko na planie filmowym, ale także w teatrze – Piekorz wyreżyserowała w warszawskim Teatrze Studio monodram „Doktor Haust” z Żebrowskim na podstawie sztuki Kuczoka.

W filmach dokumentalnych Magdalena Piekorz najchętniej opowiada o odizolowanych od normalnego życia wspólnotach

W 2006 roku reżyserka zrealizowała dla TVP Katowice dokument „Przerwany lot” o największej katastrofie budowlanej we współczesnej historii Polski, która miała miejsce podczas Ogólnopolskiej Wystawy Gołębi Pocztowych w Katowicach.

Swoją drugą fabułę wyreżyserowała Magdalena Piekorz w 2008 roku, ponownie sięgając po scenariusz Kuczoka. W „Senności” przeplatają się trzy opowieści o bohaterach, którzy spotykają się w przełomowym momencie swojego życia. Wszystkich ich łączy tytułowa senność – ujęta dosłownie w przypadku cierpiącej na narkolepsję Róży granej przez Małgorzatę Kożuchowską, ale przede wszystkim metaforycznie. Zarówno Róża jak i pisarz Robert (Krzysztof Zawadzki) i lekarz Adam (Rafał Maćkowiak) „przesypiają” swoje życie, tkwią w marazmie, niezdolni do podjęcia decyzji, które pozwoliłyby się im z niego wyrwać. Film spotkał się z uznaniem gdyńskiej publiczności, która przyznała mu nagrodę Złotego Klakiera.

Na kolejny film reżyserki trzeba było czekać sześć lat. „Zbliżenia” to znów opowieść o trudnych relacjach rodzinnych, tym razem między matką (Ewa Wiśniewska) a córką (Joanna Orleańska). W wywiadzie dla portalu „Stopklatka“ reżyserka mówiła: – Chciałam by ten film działał na widzów trochę tak, jak terapia szokowa. Tak, że gdy będą go oglądać, zapaliła im się lampka, by wysyłał taki komunikat: Bądźcie uważni i spróbujcie czasami wyjść poza własny egoizm” Stąd ten mocny finał, bo moim zdaniem tylko taki właśnie, a było ich mnóstwo – kilkanaście, jeśli nie kilkadziesiąt – daje szansę zobaczenia, że rzeczywistość bywa całkiem inna, niż nam się wydaje. W tym przypadku inna, niż widziała ją, kochająca przecież matkę córka. Zdecydowałam się na to dla wielu dyskusyjne zakończenie, bo każde inne sprawiało, że film zatrzymywał się na poziomie zwyczajnej opowieści. Mnie zaś zależało na tym, by był czymś więcej.

O ile w filmach dokumentalnych Magdalena Piekorz porusza różnorodne tematy – choć bliskie są jej zwłaszcza historie odizolowanych wspólnot, czy to w szkole przyklasztornej czy trupie teatralnej – o tyle jej trzy fabuły wiele łączy. Podobnie jak „jej” scenarzysta Wojciech Kuczok i operator (a przecież także reżyser, twórca poruszających dokumentów) Marcin Koszałka, jest ona uważną obserwatorką skomplikowanych relacji intymnych, opowiada o bohaterach ze swojego pokolenia, którzy zmagają się z rzeczywistością – pozornie mają wszystko (to bowiem głównie artyści, pisarze, lekarze), ale w dorosłe życie wchodzą pokaleczeni.

Doświadczenia filmowe Piekorz wykorzystuje także w teatrze. Do jej najważniejszych realizacji należą musical „Oliver!” na podstawie Dickensowskiego „Olivera Twista” (Teatr Rozrywki w Chorzowie, 2009) i inspirowany „Balem” Ettore Scoli „Hotel Nowy Świat” (Teatr Polski w Bielsku-Białej, 2013), w którym historia Polski od lat 30. XX wieku do czasów współczesnych opowiedziana zostaje jedynie za pomocą muzyki i tańca.