31/07/2019

Radykalny, artystyczny, wolny. Polskie filmy na Nowych Horyzontach

Festiwal Nowe Horyzonty na półmetku. Dziś ostatnia szansa by zobaczyć „Obywatela Jonesa” Agnieszki Holland, jutro premiera „Mowy ptaków” Xawerego Żuławskiego.  

Ostania okazja by zobaczyć najnowszy film „Obywatel Jones” w reżyserii Agnieszki Holland. „Wyobraźcie sobie człowieka będącego skrzyżowaniem George’a Orwella i Harry’ego Pottera. To właśnie Gareth Jones (James Norton) – postać autentyczna i tytułowy bohater prezentowanego na tegorocznym Berlinale filmu Agnieszki Holland. Reżyserka widzi w walijskim dziennikarzu szlachetnego i skromnego idealistę, który zrobi wszystko, by poznać nawet najbardziej niewygodne fakty o otaczającym świecie. W Obywatelu Jonesie mężczyzna postanawia przybliżyć zachodniej opinii publicznej prawdę o realiach życia w Związku Radzieckim lat 30. Korespondencje Jonesa, jednego z niewielu obcokrajowców widzących na własne oczy skutki Wielkiego Głodu na Ukrainie, nie odbijają się jednak szerokim echem. Na domiar złego sprowadzają na dziennikarza poważne kłopoty. Jak zwykle w przypadku filmów Agnieszki Holland konwencja kina historycznego stanowi pretekst do przenikliwej refleksji na temat współczesności. Opowieść o reporterze wybrzmiewa przygnębiająco aktualnie w dobie kryzysu niezależnego dziennikarstwa i rosnącej popularności fake newsów.” – zapowiada film na nowehoryzonty.pl Piotr Czerkawski. Film wejdzie do dystrybucji w Polsce jesienią.

OBYWATEL JONES reż. Agnieszka Holland
31 sierpnia 15.45 KNH1

Jutro rano swój ostatni festiwalowy seans będzie miała „Fuga” Agnieszki Smoczyńskiej. Najnowsze dzieło twórczyni „Córek Dancingu” gościło już w polskich kinach kilka miesięcy temu. „Zaskakująca wolta autorki przebojowych Córek dancingu, która zwraca się w stronę mroku, tajemnicy i intensywnych emocji. – pisze o filmie na stronach organizatora festiwalu Katarzyna Wolanin – Kinga w niewyjaśnionych okolicznościach zniknęła z życia swojego męża i synka, ale po ponad dwóch latach powraca. Teraz nazywa się Alicja i cierpi na amnezję. Po występie w telewizji rodzina rozpoznaje w niej zaginioną bliską. W ten sposób rozpoczyna się fascynujące i wnikliwe studium kobiecej tożsamości, w którym Gabriela Muskała – aktorka i autorka scenariusza jednocześnie – koncertowo oddaje niepokoje, rozgoryczenie i wewnętrzne rozdarcie Alicji/Kingi. Kobiety, która zmuszona jest ponownie odnaleźć się jako żona, matka, córka, przyjaciółka. Jej bliscy również są zaskoczeni jej nagłym powrotem, w chwili gdy właściwie pogodzili się ze stratą. Nie tylko więc Alicja nie poznaje krewnych i znajomych, również oni nie rozpoznają w niej dawnej Kingi. Fuga – prezentowana w zeszłym roku w Tygodniu Krytyki w Cannes – to kolejne polskie dzieło imponujące narracyjną świeżością i wizualną odwagą.

FUGA reż. Agnieszka Smoczyńska
1 sierpnia 9.45 KNH4

Także jutro  jedno z najbardziej oczekiwanych wydarzeń tegorocznych Nowych Horyzontów, premiera „Mowy ptaków”, najnowszego filmu Xawerego Żuławskiego, przygotowanego na podstawie scenariusza jego ojca, Andrzeja Żuławskiego.

Małgorzata Sadowska, selekcjonerka programowa MFF Nowe Horyzonty, pisze o filmie: „Mowa ptaków jest radykalnym artystycznym eksperymentem, który fantastycznie godzi dwie różne wrażliwości, twórcze temperamenty i pomysły na kino. Fascynujący ekranowy dialog pomiędzy ojcem i synem łączy nostalgię z furią, wzniosłość z humorem, oldskulową stylizację z ostrym, przenikliwym spojrzeniem na polską rzeczywistość.”

Film Żuławskiego wzbudził ogromne emocje przed premierą, ponieważ w ostatniej chwili został wykreślony z listy tytułów przyjętych do Konkursu Głównego festiwalu w Gdyni, a następnie, w skutek nacisku środowisk filmowych, do niego przywrócony. 

„Zrób sobie z nim co chcesz. Możesz nawet przeczytać. Albo wyrzucić przed czytaniem – powiedział Andrzej Żuławski, na krótko przed śmiercią wręczając scenariusz Mowy ptaków synowi, Xaweremu Żuławskiemu – zdradza kulisy powstania filmu jego dystrybutor. –  Wcześniej tekst trafił do rąk producenta, Marcina Wierzchosławskiego – wtedy jeszcze planował go wyreżyserować sam Andrzej Żuławski. Po jego odejściu producent zwrócił się do syna, namawiając go na zrealizowanie filmu (nie wiedział, że scenariusz trafił już do rąk Xawerego). Ten ostatni dopiero z czasem przekonał się do pomysłu, a do współpracy przy Mowie ptaków zaprosił kilku twórców ze swojego pokolenia: Jacka Borcucha, Piotra Kielara i Jana Komasę. Ostatecznie jednak z tekstem Andrzeja Żuławskiego zmierzył się w pojedynkę, reżyserując najbardziej brawurowy ze swoich filmów.”

„Nie wierzyłem, że na polskim filmie – za sprawą Andrzeja i Xawerego Żuławskich – będę mógł się cieszyć i wzruszać. Jakbym szedł przez korytarz z luster i oglądał świat nie wprost, ale w odbiciu czyjejś kamery. Ten film na swoim najgłębszym poziomie jest symboliczną drogą do ojca-reżysera, który wciąż żyje w swoim domu w podwarszawskiej Wesołej.” – napisał o filmie na łamach „Gazety Wyborczej” Tadeusz Sobolewski.

Tytułowa „mowa ptaków” jest językiem, jakim posługują się wykluczeni z agresywnej, hałaśliwej większości: dręczony przez dzieci nauczyciel historii, wyrzucony z pracy polonista, trędowaty kompozytor, dziewczyna sprzątająca w domu bankiera, szpotawa kwiaciarka i zafascynowana kinem uczennica. Zepchnięci na margines przez reprodukujący bezmyślność system, przez skandujące „Nie-na-wi-dzę! Nie-na-wi-dzę!” stadionowe bandy nazioli, na swoją obronę mają tylko ironię, kwiaty i cytaty z klasyków. Tekst Andrzeja Żuławskiego akcentuje degradację polskiego inteligenta, który otoczony pogardą dla wiedzy, chamstwem i głupotą, wybiera swoiste splendid isolation. Nawet imiona głównych bohaterów – Lucjan, Marian, Józef – są ostentacyjnie „niedzisiejsze”. 

„Do opowieści o komunie odrzuconych Xawery Żuławski wprowadza nie tylko szaloną energię „Wojny polsko-ruskiej” i anarchistyczny klimat „Chaosu”, ale też wydobywa z niej – poprowadzony z czułością – wątek ojcowsko-synowskich relacji. „Młody” Żuławski oddaje też hołd kinu ojca: „Mowa ptaków” jest słownikiem języka Andrzeja Żuławskiego, przywołuje sceny, postaci, kostiumy, tematy i aurę „Szamanki”, „Opętania”, „Diabła”, „Błękitnej nuty” czy „Trzeciej części nocy”.

„Mowa ptaków”, stylistyczny tour de force, płynnie łączy sprzeczne żywioły, zmierzając ku ekstatycznemu finałowi. Ów finał każe myśleć o filmie Xawerego Żuławskiego jak o swoistym seansie spirytystycznym, wywoływaniu duchów: dzieł, ojca. A może nawet jest to wywoływanie duszy, wszak pytany o to, gdzie ona leży, Marian odpowiada bez wahania: W kinie!” – pisze Małgorzata Sadowska. 

MOWA PTAKÓW reż. Xawery Żuławski
1 sierpnia 18.30 KNH1
2 sierpnia 13.00 KNH1
4 sierpnia 9.45 KNH1

— redakcja / materiały prasowe