CZŁONKOWIE


fot. Rafał Placek/ GILDIA REŻYSERÓW POLSKICH

Reżyser, scenarzysta i pedagog. Debiutował filmem „Deborah” (1995), nominowanym do Złotych Lwów. Za film „Żurek” (2003), adaptację opowiadania Olgi Tokarczuk, był nominowany do Orłów – Polskich Nagród Filmowych
w kategorii najlepszy film roku. Prodziekan Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej Łódzkiej Szkoły Filmowej.

 

filmpolski.pl

 

imdb.com


Ryszard Brylski

O jego znakomitym Żurku” mówiono, że to film społeczny w stylu Mike’a Leigh z domieszką czeskiego humoru. Po „Deborah” dostał pochwały za świetne poprowadzenie aktorów

Jest absolwentem Wydziału Grafiki ASP w Łodzi oraz reżyserii w łódzkiej Filmówce. Realizował filmy fabularne i reklamowe, seriale. Podczas trzyletniego pobytu w Stanach Zjednoczonych (1987-1990) dla stacji WNYC, PBS oraz TVP kręcił reportaże. Od 2004 roku wykłada w łódzkiej szkole filmowej – pod jego okiem powstało kilkadziesiąt etiud fabularnych i dokumentalnych.

Na początku lat 90. Ryszard Brylski odkrył „Deborę” – powieść Marka Sołtysika o zakazanej miłości Polaka i Żydówki niespokojnym latem 1939 roku. Deborę pisałem z miłością i trwogą. To była moja piętnasta książka. Pierwsza bezwstydna. Nie unikałem drastyczności. Nie myślałem o krytykach literackich. Wydałem ją w 1991 roku, żeby zapłacić za czynsz – wspominał Sołtysik. Książka zachwyciła reżysera na tyle, że postanowił przenieść ją na ekran.

Jego film „Cudowne lato” był polską odpowiedzią na słynny serial „Sześć stóp pod ziemią”

Tak powstał fabularny debiut Ryszarda Brylskiego „Deborah” (1995), chociaż jego film łączy wątki z powieści Sołtysika oraz z usłyszanej w Nowym Jorku od starego rabina historii o miłości Polaka i Żydówki. Tytułowa bohaterka (Renata Dancewicz) to żydowska dziewczyna z bogatej, prawniczej rodziny. Razem z kuzynką przyjeżdża do domu malarza Marka Wawrowskiego (Olgierd Łukaszewicz), jego żony (Ewa Pakulnis) i dzieci. Między Wawrowskim a Deborą szybko wybucha romans. Gdy żona Marka wyjeżdża z synem do Zakopanego, kochankowie stają się sobie jeszcze bliżsi. W okolice przyjeżdżają jednak naziści, a antysemicka nagonka i widmo zbliżającej się wojny sprawia, że Deborah musi być ukrywana w piwnicy.

Film o gorących namiętnościach (w tle pojawia się również romans hitlerowca z dawnym służącym) w szalonych czasach powszechnego strachu i udawania chwalony był głównie za talent reżyserski oraz świetne prowadzenie aktorów. W 1995 roku Renata Dancewicz otrzymała na festiwalu w Gdyni nagrodę za najlepszą, drugoplanową rolę żeńską (za występy w „Deborze”, „Tacie” Ślesickiego oraz „Pułkowniku Kwiatkowskim” Kutza), a Ryszarda Brylskiego wyróżniono Złotym Debiutem podczas Cierlickiego Lata Filmowego.

fot. Rafał Placek/ GILDIA REŻYSERÓW POLSKICH

Reżyser pracował później w telewizji, a swój kolejny film – znakomity „Żurek” (2003) według opowiadania Olgi Tokarczuk – zrealizował dopiero osiem lat później. Od paru lat chciałem zrobić film społeczny, podobny do tych, które kręcą Czesi czy Mike Leigh – opowiadał wtedy Brylski. Nie po to, żeby pokazywać biedę, ale zwykłych ludzi i ich egzystencjalne dramaty. Kiedy kilka lat temu otrzymałem od Tadeusza Nyczka opowiadanie Olgi Tokarczuk, znalazłem w nim wszystko, czego szukałem. Realistyczną historię – wzruszającą, dramatyczną, zabawną – i wyraźną metaforę. Ważna była też zapisana między wierszami tajemnica. Pisząc scenariusz, szedłem jej tropem, być może oddalając się nawet od intencji autorki.

Ta wigilijna opowieść zaczyna się od obrazu młodej wdowy Haliny (Katarzyna Figura), która maszeruje zaśnieżonymi torami i niesie niemowlę zawinięte w koc. Za nią idzie 15-letnia córka Iwona (Natalia Rybicka), matka nieślubnego dziecka: przed Bożym Narodzeniem Halina chce odszukać ojca, by móc dziecko ochrzcić. Córka – uważana za nie w pełni psychicznie zdrową – wskazuje jednak coraz to innych mężczyzn. Jak się okaże dlatego, że chce w ten sposób chronić przyrzeczonej ojcu tajemnicy „na śmierć i życie”.

Skromny, telewizyjny „Żurek” nie miał łatwej drogi do realizacji. – Czekaliśmy na produkcję trzy lata – wspominał Brylski Otrzymaliśmy bardzo skromne środki na produkcję. Trzeba było kręcić szybko, dlatego poświęciliśmy przed zdjęciami dużo czasu na przygotowania i próby z aktorami. Film uznany został jednak za jeden z najlepszych polskich obrazów 2003 roku – Brylski otrzymał m.in. nominację do Paszportu „Polityki”, a film wyróżniono nagrodami na festiwalach w Gdyni, Tarnowie, Wrześni i Dubrowniku oraz aż sześcioma nominacjami od Orła.

Katarzyna Figura odebrała statuetkę za najlepszą rolę żeńską. Od razu odnalazła się idealnie w roli matki – mówił reżyser o Figurze, która pokazała widowni zupełnie nowe aktorskie wcielenie. To aktorka, która nie zamyka się w jednym typie postaci, szuka wyzwań, chce się rozwijać. I znakomicie zrozumiała, o co nam chodzi. „Żurek” nie jest filmem o problemie niechcianej ciąży nastoletnich matek ani o problemie molestowania nieletnich w ramach rodziny. To film, który szuka proporcji między dobrem i złem w ich uniwersalnym wymiarze i pokazuje, jak ulotne mogą być tu granice.

Po „Żurku” Brylski zrealizował m.in. dwa sezony trzynastoodcinkowego serialu „Pogoda na piątek” z plejadą znakomitych aktorów: główne role zagrali w nim m.in. Danuta Stenka, Katarzyna Figura, Agnieszka Warchulska i Rafał Królikowski. – „Pogoda na piątek” jest serialem na wskroś filmowym, zarówno w warstwie scenariuszowej, jak i w sposobie realizacji – tłumaczył Brylski. To dobrze napisana opowieść w altmanowskim stylu, gdzie wątki krzyżują się, spotykają i rozchodzą. Byłem ciekaw, czy uda mi się zapanować nad opowiadaną w ten sposób fabułą. Traktuję to również jako dobry trening przed batalią o realizację następnego filmu.

„Lubię w filmach absurdalny, a nawet sarkastyczny humor, ironię, niuanse, wieloznaczności” – mówi o swym podejściu do kina Ryszard Brylski

Okazało się nim „Cudowne lato” (2010) zapowiadane jako polska odpowiedź na serial „Sześć stóp pod ziemią”. Historia rozgrywa się bowiem w świecie pogrzebowego biznesu – ojciec robi nagrobki, córka znajduje pracę w zakładzie pogrzebowym, a jedna z decydujących części filmu rozgrywa się na targach, gdzie reklamują się specjaliści od trumien, grobów i serwowanego w trakcie stypy cateringu. Jedną z ważniejszych, choć przewijających się na drugim planie postaci jest matka, a właściwie jej duch (Katarzyna Figura) – zmarła, bo została przygnieciona płytą nagrobkową. Z zaświatów próbuje kierować swoją córką „Kitką” (Helena Sujecka), młodzieńczo buntowniczą, próbującą się usamodzielnić i szukającą chłopaka.

Pierwszą wersję scenariusza napisała kilka lat wcześniej Agata Nowak – za tekst „Dwa światy, zaświaty” otrzymała drugą nagrodę polskiej edycji konkursu Hartley-Merrill, a jednym z wielkich admiratorów projektu był wybitny reżyser Stanisław Różewicz. Brylski razem z Wojciechem Lepianką zaczęli pracować nad scenariuszem, rozwinęli naszkicowane przez Nowak wątki, wpadli również na pomysł podwójnej roli Katarzyny Figury, która gra ducha oraz miejscową wróżkę. Film otrzymał m.in. nagrody w Chicago, Seattle i Łagowie, ale najbardziej chwalono w nim rolę młodej Heleny Sujeckiej, którą podczas „Prowincjonaliów” we Wrześni uznano za „największe odkrycie festiwalu”.

Lubię w filmach absurdalny, a czasem nawet sarkastyczny humor, ironię, niuanse, wieloznaczności – mówił o swoim podejściu do kina Ryszard Brylski. – Myślę, że emanował nimi „Żurek”, ale też „Cudowne lato”, które jest nie tylko romantyczną komedią o sercowych kłopotach nastolatki, ale także ciepło-śmieszną opowieścią o ludzkiej egzystencji, oswajaniu śmierci i związanej z tym traumą.

Aktualnie Brylski przygotowuje w Teatrze Nowym w Łodzi premierę „Policji” Sławomira Mrożka. Tak uzasadnia nagłe zainteresowanie teatrem: To z powodu Mrożka. Wychowany na „Przekroju” wielbię go od dziecka. Jest wiele tekstów scenicznych, które z powodzeniem udaje się adaptować na filmy. Trudno jednak przymierzać się z tą intencją do dramatów Mrożka. Są specyficzne i ze względu na „niedorzeczny” opis rzeczywistości na wskroś teatralne. Dlatego przyszedłem do teatru.

— Paweł T. Felis
Filmografia

2010 Cudowne lato (film fabularny)

2006 Pogoda na piątek (serial fabularny)

2003 Żurek (film fabularny)

2000 Plebania (serial fabularny)

1995 Deborah (film fabularny)

1981 Moje dotknięcie jest dotknięciem kobiety (etiuda szkolna)

1981 Spojrzenia (etiuda szkolna)

1980 Wernisaż (etiuda szkolna)

1979 Ratownicy (etiuda szkolna)

Nagrody

2010 Cudowne lato

Polish Film Festival in America  (Chicago) – The Special Jury Prize

Polish Film Festiwal –  Ekran – The People`s Choice Award for the best film

Seattle Polish Film Festival − Nagroda Viewers Choice Award

Lubuskie Lato Filmowe − Nagroda Klubu Kultury Filmowej

2003 Żurek

Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni −  nagroda Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji dla filmu telewizyjnego

Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni − nagroda Rady Programowej TVP za realizację misji nadawcy publicznego

Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni − nagroda redakcji „Teletygodnia” dla najlepszego filmu telewizyjnego

Orły Polskie Nagrody Filmowe – nominacja w kategorii Film Roku

Orły Polskie Nagrody Filmowe – nominacja w kategorii Najlepszy Scenariusz  

Giffoni Valle Piana International Film Festival − „Brązowy Gryf” w sekcji „Young Generation”
Dubrovnik International Film Festival − Nagroda za reżyserię

Annual Polish Film Festival in Los Angeles – Hollywood Eagle Award

Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej „Prowincjonalia” − „Jańcio Wodnik” główna nagroda publiczności dla najlepszego filmu fabularnego

1996 Deborah

Cierlickie Lato Filmowe − „Złoty Debiut”