Marek Lechki

Marek Lechki proponuje kino opowiadane szeptem, małymi literami. Pod z pozoru błahymi zdarzeniami codzienności ukrywa refleksje o najbardziej podstawowym znaczeniu

Jego filmy urodziły się z długo dojrzewającej w nim pasji. Pochodzi z Wołowa, niewielkiego miasta między Lubinem a Wrocławiem, gdzie spędził dzieciństwo. Po maturze trafił do Państwowego Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu. Tam zaczął na dobre poznawać kino, co w krótkim czasie stało się czymś na kształt nałogu. Pasja zaowocowała amatorskimi próbami, a skoro zostały one docenione nagrodami, konsekwencją okazały się studia na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Filmowe fascynacje Marka Lechkiego potem okazały się jego twórczymi inspiracjami. Gdy ogląda się „Moje miasto” oraz „Erratum”, jego dwa dotychczasowe filmy fabularne, łatwo zrozumieć, że młody artysta ukształtowany został przez poetyckie i metaforyczne kino Andrieja Tarkowskiego, Elema Klimowa i Witolda Leszczyńskiego. W tym kontekście nie dziwi również, że rok po swoim debiucie otrzymał nagrodę im. Wojciecha Jerzego Hasa, wyjątkowo, by tak rzec adekwatną, gdy idzie o spojrzenie na kino młodego reżysera.

Lechki wymaga bowiem od swych widzów tego samego skupienia, uwagi, co wymienieni wyżej wielcy twórcy, podobnie jak im nigdzie się mu w prowadzeniu fabuły nie spieszy. W kinie Lechkiego musi bowiem wybrzmieć każdy drobiazg i każdy nawet ledwie dostrzegalny ton. To kino opowiadane szeptem, małymi literami. – Sztuka to chęć bezinteresownego podzielenia się. Bezinteresownego w pierwszym momencie, bo potem oczywiście czeka się, czy film zostanie dobrze przyjęty. Ale najpierw jest impuls: podzielić się tym zachwytem, który cię wypełnia – mówił w rozmowie z miesięcznikiem „Kino” w 2002 roku. Miał wtedy 27 lat, był na samym początku drogi.

Filmowe fascynacje Lechkiego okazały się jego twórczymi inspiracjami. Ukształtowało go poetyckie kino Andrieja Tarkowskiego, Elema Klimowa i Witolda Leszczyńskiego

Styl jego filmów wiele zawdzięcza inspiracjom dziełami mistrzów, natomiast ich treść częstokroć wywodzi się z obserwacji własnego podwórka lub najbliższego otoczenia. Tak było choćby w „Moim mieście”, zrealizowanym w ramach projektu „Pokolenie 2000” (inne włączone do niego filmy nakręcili Artur Urbański, Maciej Pieprzyca oraz Iwona Siekierzyńska, można więc powiedzieć, że Lechki debiutował w dobrym towarzystwie).

Centrum opisywanego w tym filmie świata stał się blok na obrzeżach jednego z miast na Górnym Śląsku i jego mieszkańcy, widziani oczami dwudziestopięcioletniego bohatera, Stanisława „Goździka”. Reżyser nie ukrywał, że w postaci pogrążonego w marazmie mężczyzny ukrył wiele własnych rysów. Przyznawał też, że w podobnym do ukazanego w „Moim mieście” bloku sam przez wiele lat mieszkał.

fot. Rafał Placek / GILDIA REŻYSERÓW POLSKICH

Film „Moje miasto” spotkał się z dobrym przyjęciem. Obraz otrzymał między innymi Nagrodę Specjalną Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz Super Jantara za Debiut Dziesięciolecia koszalińskiego przeglądu „Młodzi i film”.

Podkreślano, że młody twórca już na starcie odnalazł własny ton, naznaczony ciepłem i serdecznością wobec bohaterów, brzmiący też mocno wyczuwalną nutą melancholii. Była ona jednak podszyta nadzieją, co podkreślali dobitnie pierwsi widzowie filmu. Mocno ją akcentując Lechki ustawiał się niejako w kontrze wobec obowiązujących wówczas trendów w polskim kinie, nakazującym raczej przeczerniać rzeczywistość niż szukać w niej jaśniejszych barw.

Kolejnym filmem było „Erratum”. Niewiele brakowało jednak, aby film w ogóle nie powstał. Reżyser przez kilka lat czekał na start realizacji „Erratum”, gdy mimo pozytywnej decyzji ekspertów Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej nie udawało się zamknąć budżetu. W końcu postawił wszystko na jedną kartę i sam zdecydował się wziąć na siebie trud produkcji filmu. Wiedział bowiem, że albo powstanie on w tym momencie albo nie powstanie nigdy. Lechki – jak przyznawał w wywiadach – bliski był rezygnacji z zawodu.

 „Erratum” dowodzi, że Lechki ma rzadką zdolność pod pozornie banalnymi zdarzeniami ukrywać refleksje o znaczeniu najbardziej podstawowym

„Erratum” można uznać za film o pojednaniu i idącym za nim odkupieniu. Trzydziestoletni Michał (Tomasz Kot), pracownik biura rachunkowego, powraca w rodzinne strony. Ma załatwić tu zawodowy interes, ale też spotkać się ze znienawidzonym ojcem (wspaniały powrót na ekran Ryszarda Kotysa) i dojść do ładu z samym sobą, przeprowadzając bolesny bilans swego życia.

Nazwano ten film moralitetem otwartym na życie, wskazując, że Lechki ma rzadką zdolność pod pozornie banalnymi zdarzeniami ukrywać refleksje o znaczeniu najbardziej podstawowym. Tak było w przejmująco zagranych przez Kota i Kotysa scenach między Michałem i ojcem, poprzedzonych pamiętną chwilą stania pod drzwiami starego i zbierania sił, aby zapukać, na nowo nawiązać kontakt.

Pełnometrażowy debiut Marka Lechkiego każe widzieć w nim artystę ukształtowanego, chodzącego wyłącznie własnymi ścieżkami, szlifującego własny styl wypowiedzi. Znać go w dramacie „Choroba”, który uważa Lechki za domknięcie trylogii zapoczątkowanej „Moim miastem”, a kontynuowanej w „Erratum”. Sztukę uznano za świadome nawiązanie do poetyki moralnego niepokoju. Być może doczekamy się jej realizacji na scenie albo w kinie. Rzecz jasna w reżyserii samego autora.