Piotr Domalewski

W jego filmach powracają tematy emigracji zarobkowej, praw pracownika-imigranta, życia na polskiej prowincji oraz złożonych rodzinnych relacji. Domalewski jednak nie skręca w stronę publicystyki, nie feruje jednostronnych wyroków, nikogo nie ocenia ani nie wyszydza. Nie uderza też w niesprawiedliwy system. Zamiast tego z rozwagą przygląda się motywacjom bohaterów – tak, by dało się ich polubić albo przynajmniej zrozumieć. Chce tworzyć wiarygodny obraz wybranego wycinka rzeczywistości – jest wyczulony na ściemę i konfabulację.

Mawiał o sobie, że jest „podwójnym” aktorem – w 2006 roku ukończył aktorstwo lalkowe w Białymstoku, a trzy lata później, z wyróżnieniem, aktorstwo w krakowskiej PWST. Przez kilka lat był etatowym aktorem w zespole Teatru Wybrzeże, grał na deskach Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu i warszawskiego Teatru Roma. W wieku 27 lat zdał egzaminy na katowicką reżyserię. Dziś pracuje przede wszystkim jako reżyser i scenarzysta, ale jest też autorem nagradzanych sztuk teatralnych (m.in. „Pięć metrów kwadratowych”, „Kobieta w lustrze”, „Porachunki” – wszystkie zrealizowane w ramach cyklu „Teatroteka”).

Domalewski pochodzi z rodziny, w której nie było artystycznych tradycji, rodzice pracowali jako nauczyciele. Urodził się w 1983 roku w Łomży, wychował w niewielkiej miejscowości w jej pobliżu. Mówi wprost, że jest człowiekiem „z prowincji”, lubi odwoływać się do swoich doświadczeń migranta.

PIOTR DOMALEWSKI fot.Krzysztof Zuczkowski

Wspomina, że w jego rodzinnych stronach nikt nawet nie próbował marzyć o tym, by zostać reżyserem – liczyły się jedynie konkretne profesje. Kiedy pewnego razu przyznał się w domu, że chciałby spróbować pracy w różnych zawodach, mama poradziła mu, by został aktorem i w ten sposób wcielał się w różne role. Jego babcia z kolei bardzo chciała, by został księdzem – pomyślał, że może wystarczy jej, gdy tego księdza zagra.

Jako aktor Domalewski odnosił sukcesy, został doceniony w Konkursie Aktorskiej Interpretacji Piosenki na 28. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu (wykonywał tam własny tekst), za swoje kreacje zdobywał nagrody na konkursach i festiwalach teatralnych.

Zanim został reżyserem był aktorem, ale aktorstwo mu nie wystarczało. Bardziej niż aplauz widzów cieszyło go, gdy mógł zaszyć się w kącie i pisać własne historie.

Aktorstwo mu jednak nie wystarczało, a może raczej – jak przyznał w jednym z wywiadów – nie rezonowało z jego osobowością. Bardziej niż aplauz widzów cieszyło go, gdy mógł zaszyć się w kącie i pisać własne historie. W tym ćwiczył się od najmłodszych lat – w jednym z wywiadów wspomina opowiadania, które tworzył jako 11-latek. Opowiadał też o zeszytach, które w całości potrafił zapisywać wyłącznie dialogami – sprawiało mu to wielką frajdę. W pewnym stopniu to właśnie potrzeba tworzenia własnych opowieści popchnęła go w stronę kolejnych studiów – reżyserii w Katowicach.

Aktor na planie ma moim zdaniem jakieś 30 procent wiedzy na temat tego, jak będzie wyglądał film. Dla mnie to było za mało: ja chciałem wiedzieć 100 procent. A tyle wie tylko reżyser – mówił w rozmowie z Agnieszką Wróbel na łamach „Elle”.

W szkole filmowej realizował niemal wyłącznie etiudy fabularne – wszystkie według własnego scenariusza. Każda zapowiadała wątki, które rozwijał później w swoich filmach pełnometrażowych. W utrzymanej w „czeskim klimacie”, komediowej, niemej etiudzie o pracowniku i kierowniku poczty „Ostatnia akcja” pojawia się po raz pierwszy temat niesprawiedliwie potraktowanego pracownika. Akcja „Obcego” osadzona jest w popegeerowskiej wsi na Podlasiu. Przybywa tam elegancko ubrany człowiek, którego zamiarów nikt tak naprawdę nie zna. We wsi rośnie napięcie, wzmaga się negatywne nastawienie do przybysza. Ten typ bohatera – obcy, człowiek z innego świata, przybywający z daleka, z zewnątrz, nie „nasz”, choć w jakiś sposób związany z miejscem, do którego powraca – również pojawi się później w pełnometrażowych filmach Domalewskiego.

Krótkometrażowe „Jedyne wyjście” z 2014 roku to z kolei absurdalna komedia o młodym mężczyźnie, który mieszka z matką i od dawna nie wychodzi z mieszkania. Po śmierci matki, jego życie wywraca się do góry nogami. Temat wchodzenia w dorosłość, usamodzielniania się, ale też opuszczenia bezpiecznej przestrzeni (mieszkania, domu rodzinnego bądź rodzinnej miejscowości) – z tym wszystkim będą zmagać się bohaterowie fabularnych filmów Domalewskiego: „Cicha noc” i „Jak najdalej stąd”, choć oczywiście w szerszym i bardziej realistycznym kontekście niż bohater etiudy „Jedyne wyjście”.

Figura ojca, ambiwalentny stosunek dziecka do ojca – to wątki, które sygnalizowane w shortach,  w pełnometrażowych filmach reżysera powracają z pełną mocą.

U Domalewskiego istotny jest też temat ojca. Figura ojca (często nieobecnego), złożona relacja ojca i dziecka, ambiwalentny stosunek dziecka do ojca – to wątki, które sygnalizowane w shortach („Chwila” i „Złe uczynki”), w pełnometrażowych filmach reżysera powracają z pełną mocą.

Domalewski przyznaje, że realizując szkolne etiudy świadomie testował różne gatunki, różne sposoby prowadzenia narracji, odmienne za każdym razem poczucie humoru. Trochę tak, jakbym sprawdzał różne przyprawy – mówił. Ostatni krótki metraż, wyprodukowana przez Studio Munka „trzydziestka” pt. „60 kilo niczego”, utwierdził go w tym, że najważniejszy jest bohater – jego perspektywa, emocje, sposób bycia w świecie, zaś forma filmu ma służyć wydobywaniu jego emocji.

CICHA NOC | reż. Piotr Domalewski

W 2017 roku dwa filmy Domalewskiego dostały się na Festiwal Polskich Filmów fabularnych w Gdyni. Pokazywany w konkursie filmów krótkometrażowych „60 kilo niczego” został nagrodzony za zdjęcia. Rewelacją festiwalu był jednak pełnometrażowy debiut reżysera, „Cicha noc”. Film zdobył „Złote Lwy” i sześć innych nagród, a przez krytyków okrzyknięty został jednym z najważniejszych i najbardziej dojrzałych polskich debiutów ostatnich lat.

Nie da się chyba wybrać lepszego momentu roku, w którym mogłoby się rozegrać nasze polskie „Festen” niż wigilia. Wtedy właśnie główny bohater filmu, Adam (Dawid Ogrodnik) przyjeżdża do położonego na warmińsko-mazurskiej wsi rodzinnego domu z pracy w Holandii. Tradycyjna forma świętowania nie zdoła zagłuszyć buzujących rodzinnych emocji. Dzięki świątecznemu wzmożeniu i z pomocą alkoholu, w rodzinnym domu Adama rozegra się festiwal niewypowiedzianych od lat żali, pretensji i niespełnionych oczekiwań.

Mam liczną rodzinę i tę opresję bycia razem w małej, zamkniętej przestrzeni dobrze znam.(…) Zależało mi na tym, by w okolicznościach, które ja dobrze rozpoznaję, stworzyć pewną historię, która jest wiarygodna, ale nie można jej przypisać konkretnym ludziom – mówił reżyser po pierwszym pokazie filmu w Gdyni.

CICHA NOC | reż. Piotr Domalewski

Domalewski przedstawia fabułę realistycznie, jeden do jednego, ale dla swoich bohaterów ma sporo zrozumienia. W dramatycznej historii skupia się na detalach, które ocieplają wizerunek wszystkich postaci, a miejsce akcji czynią mimo wszystko swojskim i znośnym.

To nie jest kolejna wersja „Wesela” czy „Domu złego” Wojciecha Smarzowskiego. Smarzol jest dla swoich bohaterów bezlitosny, pokazuje ich najgorsze cechy, najbardziej prymitywne zachowania i najdziksze pragnienia, a Piotr Domalewski traktuje ich z ogromną czułością. Widzi, jak nieporadni są w kontaktach z bliskimi, ale woli pokazywać te gesty, które zdradzają miłość – pisała o „Cichej nocy” Renata Kim w „Newsweeku”.

Piotr Domalewski, laureata Złotych Lwów, fot. Jan Rusek / Agencja Gazeta

Drugi pełnometrażowy film Domalewskiego „Jak najdalej stąd” potwierdził wyjątkową wrażliwość społeczną Domalewskiego-scenarzysty i reżysera. Opowieść o nastolatce, która wyrusza sama za granicę, by odnaleźć i sprowadzić do Polski ciało swojego zmarłego w wypadku na budowie ojca, przywodzi na myśl filmy Kena Loacha czy braci Dardenne. Natomiast Domalewski opowiadał o tym, że punktem wyjścia do napisania tego scenariusza była osobista historia jego przyjaciela Piotra Sobocińskiego Juniora (autora zdjęć wszystkich pełnometrażowych filmów Domalewskiego).

Główna bohaterka, Ola Hudzik (brawurowo zagrana przez debiutującą na wielkim ekranie Zofię Stafiej, która w momencie zdjęć do filmu rozpoczynała dopiero studia aktorskie w łódzkiej filmówce), podobnie jak Adam z „Cichej nocy” czuje na sobie ciężar odpowiedzialności za całą rodzinę.

JAK NAJDALEJ STĄD | reż. Piotr Domalewski

Domalewski przyznaje, że swoją uwagę lubi i chce skupiać na zwykłych ludziach. Interesuje go to, co zwykle pozostaje w ukryciu, niezauważane: Na koncercie interesują mnie ci, którzy rozstawiają scenę. W restauracji — to, co się dzieje na zapleczu – mówił w jednym z wywiadów. Nie interesuje go manifestowanie poglądów ani publicystyka. Kiedy wspomina pracę przy netfliksowym serialu „Sexify”, który pisał i reżyserował wspólnie z Kaliną Alabrudzińską – mówi, że nie robił serialu o seksie, ale o zwykłej dziewczynie z prowincji, która chce zrobić karierę w branży IT. Współpraca Domalewskiego z Netfliksem zaowocowała międzynarodowym sukcesem, na styczeń 2023 roku zaplanowana jest premiera drugiego sezonu serialu.

Trzy miesiące po premierze „Sexify” na festiwalu Nowe Horyzonty we Wrocławiu po raz pierwszy można było zobaczyć trzecią fabułę Domalewskiego – „Hiacynt” (również produkcja Netfliksa). To precyzyjnie zrealizowany kryminał utrzymanymi w stylistyce kina noir (za zdjęcia Piotr Sobociński jr dostał główną nagrodę na Camerimage w 2021 roku).

SEXIFY | reż. Piotr Domalewski

Domalewski i Sobociński od dłuższego już czasu marzyli, by zrealizować razem film gatunkowy. Gdy producentka Joanna Szymańska przyszła do nich ze scenariuszem Marcina Ciastonia nie zastanawiali się długo. Akcja filmu rozgrywa się w Warszawie, w latach 1985-87 w czasie trwania wymierzonej w środowisko homoseksualistów operacji „Hiacynt”, prowadzonej na niespotykaną wcześniej skalę przez SB i milicję. To pierwszy historyczny film Domalewskiego i pierwszy oparty na scenariuszu innego autora, jednak i tym razem reżyser skupia się na ludziach – ich emocjach, motywacjach i złożonych relacjach. Zapadają w pamięć kreacje Tomasza Ziętka (Robert, główny bohater – ambitny młody milicjant), Marka Kality (znakomita, nieoczywista i znakomicie zniuansowana postać ojca głównego bohatera) i Tomasza Schuchardta (milicjant, gburowaty współpracownik Roberta).

Łącząc kryminał z dramatem o seksualnej tożsamości Piotr Domalewski dowodzi, że jest jednym z najzdolniejszych i najbardziej wszechstronnych reżyserów współczesnego kina – podsumowywał na stronie culture.pl Bartosz Staszczyszyn.

HIACYNT | reż. Piotr Domalewski

Obecnie w produkcji jest film Domalewskiego o Beacie Kozidrak. Fenomenem tej artystki działającej nieprzerwanie od 40 lat reżyser jest zainteresowany od dawna. W 2019 powstał w Teatrze Współczesnym w Szczecinie utkany z hitów Kozidrak spektakl „Być jak Beata” w reżyserii Magdaleny Miklasz. Domalewski był jego pomysłodawcą i współautorem tekstu.

Inne projekty, nad którymi pracuje to m.in. scenariusz filmu o incydencie z udziałem polskich żołnierzy w Nangar Chel w 2007 roku.