Mateusz Rakowicz

Z produkcją filmową jest związany nieprzerwanie od ponad dwóch dekad – przez wiele lat pracował przy filmach fabularnych jako storyboardzista. W naturalny sposób myśli obrazem. W jego filmach nie ma miejsca na przypadek i nadmierne psychologizowanie. Interesuje go pełnokrwiste kino gatunkowe. W 2021 roku zadebiutował brawurowo zrealizowaną komedią sensacyjną „Najmro”.

W dzieciństwie chodził do szkoły muzycznej, grał na pianinie i… nałogowo pochłaniał wszystkie komiksy, które wpadły mu w ręce. Z czytaniem komiksowych zeszytów musiał się jednak ukrywać przed rodzicami, którzy – jak wielu innych w latach 80. – uważali „obrazkowe historyjki” za niepoważną i bezwartościową rozrywkę. Fascynacja Rakowicza komiksami na szczęście przetrwała i okazała się dla niego formatywna – zdecydował się studiować na wydziale grafiki warszawskiej ASP. Jednak na studiach dość szybko poczuł, że grafikiem raczej nie zostanie – za bardzo ciągnęło go do filmu.

Zanim został reżyserem był grafikiem i storyboardzistą. Przyznaje, że kiedy dziś czyta scenariusz, automatycznie myśli obrazami.

Niedługo po dyplomie w pracowni plakatu profesora Mieczysława Wasilewskiego dostał propozycję od Kasi Adamik i Agnieszki Holland, by rysować storyboardy do filmu „Janosik”. W ten sposób Rakowicz dołączył do świata filmowców i szybko stał się jednym z najbardziej rozchwytywanych polskich storyboardzistów. Stworzył storyboardy do kilkudziesięciu filmów fabularnych (m.in. Juliusza Machulskiego, Władysława Pasikowskiego, Łukasza Barczyka, Grega Zglińskiego) i kilkuset spotów reklamowych. Sam także reżyserował reklamy i teledyski – za wideoklip do piosenki Ani Dąbrowskiej otrzymał w 2011 roku Fryderyka.

Doświadczenie w filmie fabularnym zdobywał również jako drugi reżyser krótkometrażowego filmu „Glasgow” Piotra Subbotki, reżyser II ekipy „Dnia kobiet” Marii Sadowskiej, a także jako asystent Krzysztofa Zanussiego na planie filmu „Obce ciało”.

W 2003 roku zaczął prowadzić zajęcia ze storyboardu, m.in. w Szkole Wajdy.

Storyboard to świetny sposób na prewizualizację pomysłów reżysera i autora zdjęć, ale też skuteczna metoda komunikacji na planie, przede wszystkim między szefami pionów – wyjaśniał Rakowicz. I przyznaje, że kiedy dziś czyta scenariusz, automatycznie myśli obrazami.

W 2006 roku wyreżyserował swój pierwszy film krótkometrażowy „Latarnik”, za który dostał kilka nagród publiczności i „Złoty medal” na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Brnie.

W 2016 roku wygrał razem z Maciejem Cuske konkurs na scenariusz w ramach projektu Studia Munka i Le G.R.E.C. „Paryż – Warszawa” – nagrodą była możliwość zrealizowania filmu w Paryżu z francuską ekipą. W ten sposób powstała, wielokrotnie nagradzana tragikomedia „Romantik” z Robertem Więckiewiczem i Justyną Wasilewską w głównych rolach. Już w tym dwudziestominutowym filmie widać, że Rakowicz precyzyjnie przygotowuje się do pracy na planie. Tak w scenariuszu, jak w wizualnej warstwie filmu, nie ma u niego elementów przypadkowych czy niepotrzebnych. Wszystkie ujęcia sprawiają wrażenie dokładnie wcześniej przemyślanych i zaplanowanych.

Krótkometrażowy polsko-francuski „Romantik”, powstał kilka lat po jego debiucie pełnometrażowym – filmie „Stacja Warszawa” składającym się z sześciu splecionych ze sobą nowel fabularnych wyreżyserowanych przez pięciu autorów (oprócz Rakowicza reżyserami byli Maciej Cuske, Kacper Lisowski, Nenad Mikovič i Tymon Wyciszkiewicz). Młodzi twórcy dysponujący skromnymi środkami nakreślili nieoczywisty i niepokorny portret współczesnej Warszawy i jej mieszkańców.

Samodzielnie (lub jak mówią żartobliwie niektórzy: „po raz drugi”) Rakowicz zadebiutował osiem lat później, w 2021 roku, głośnym, docenionym przez widzów i krytykę filmem „Najmro. Kocha, kradnie, szanuje”. W wywiadach reżyser nie ukrywa, że prace nad tą komedią akcji, inspirowaną losami „króla ucieczek” Zdzisława Najmrodzkiego, trwały aż siedem lat. Więcej niż połowę z tego czasu Rakowicz poświęcił wraz ze scenarzystą Łukaszem M. Maciejewskim na dopracowywanie scenariusza.

 „Najmro” zachwyca przemyślaną i dopracowaną w najdrobniejszych szczegółach formą i konsekwentnym sposobem opowiadania. „Dawno nie było w naszym kinie komedii tak bezpretensjonalnej, inteligentnej i na luzie” – pisała o filmie Barbara Hollender.

Bardzo chciałem zrobić kino z dużym rozmachem. Kino, które będzie miało bardzo wyrazistą formę, które będzie zanurzone w latach 80. i opowie o okresie transformacji tak, jak w polskim kinie raczej dotąd się nie opowiadało – mówił Rakowicz.

Wszystko to udało mu się zrealizować z nawiązką. „Najmro” zachwyca przemyślaną i dopracowaną w najdrobniejszych szczegółach formą i konsekwentnym sposobem opowiadania. Nie jest filmem biograficznym – postać Najmrodzkiego twórcy potraktowali jako inspirację do stworzenia postaci „dobrego gangstera”, charyzmatycznego bohatera, któremu widzowie będą od samego początku kibicować. Najmro (Dawid Ogrodnik) walczy z opresyjnym systemem i ponad wszystko pragnie wolności i spełnienia u boku ukochanej. Jest lojalny w stosunku do matki i paczki przyjaciół – nie sposób go nie lubić.

„Dawno nie było w naszym kinie komedii tak bezpretensjonalnej, inteligentnej i na luzie” – pisała o filmie Rakowicza na łamach „Rzeczpospolitej” Barbara Hollender.

„W branży mówi się, że ma zadatki na króla polskiego kina gatunkowego” – pisał o Rakowiczu na łamach „Newsweeka” Łukasz Knap.

Film Rakowicza zanurzony jest w popkulturze lat 80. PRL – epoka, która (także za sprawą kręconych w tamtych czasach filmów) kojarzy się widzom automatycznie z odcieniami szarości, nabiera w „Najmro” rumieńców: rzeczywistość wokół głównego bohatera jest wyrazista, momentami pełna przepychu, a kolory idealnie nasycone. Wszystkie elementy filmowego opowiadania (scenografia, kostiumy, muzyka, złożona przede wszystkim z wyselekcjonowanych polskich hitów z tamtych lat) tworzą tu barwną, nostalgiczną filmową „retro-polewę”. Narracja poprowadzona jest dynamicznie i lekko, niczym w komiksach, na których wychował się Rakowicz; nie brakuje efektownych pościgów i bijatyk, ale także wątków kinofiliskich: ślady po włamaniach „król ucieczek” zakleja plakatami do filmu „Klątwa Doliny Węży”, które zdobywa w żoliborskim kinie „Tęcza”. (Co ciekawe, z powodu problemów z uzyskaniem praw autorskich do oryginalnych plakatów, te które widzimy w filmie powstały w postprodukcji, a ich autorem jest sam Rakowicz). To w kasie kina Najmro poznaje swoją miłość, na ścianach wiszą polskie wersje plakatów filmowych (wśród nich także te autorstwa profesora Wasilewskiego, u którego Rakowicz studiował), a już po 89 roku ukochana Najmro razem z jego matką zakładają wypożyczalnię kaset wideo.

Po pełnometrażowym debiucie Rakowicz w 2022 roku zadebiutował po raz kolejny. Tym razem w roli producenta kreatywnego filmu „Jeszcze przed świetami”. W połowie 2022 roku zakończył zdjęcia do swojego kolejnego filmu fabularnego „Dzień matki”. Po raz kolejny pracował ze scenarzystą Łukaszem M. Maciejewskim i autorem zdjęć Jackiem Podgórskim. Główną bohaterką tej fabuły zapowiadanej jako film akcji jest była agentka NATO do zadań specjalnych – Nina (Agnieszka Grochowska). Żyje w ukryciu i robi wszystko, by odnaleźć swojego syna porwanego przez bezwzględnych gangsterów. Musi walczyć z demonami przeszłości – momentami dosłownie i własnoręcznie.

Agnieszka Grochowska przygotowując się do roli Niny przez osiem miesięcy trenowała judo, kick boxing, ale też strzelanie z broni maszynowej.

Śmiałam się, kiedy Mateusz Rakowicz ostrzegał mnie, że czekają mnie krew, pot i łzy. Myślałam, że jestem twarda i uda mi się tego uniknąć, ale jednak faktycznie tak było – mówi aktorka.

Reżyser „Dnia matki” dobrze wie o czym mówi, sam przez wiele lat trenował sztuki walki, głównie boks, ale był czas, że zawodniczo ćwiczył karate kyokushin.

Przyznaje, że to właśnie treningi wzmocniły w nim determinację – cechę niezbędną w zawodzie reżysera filmowego.

Po każdym mocnym ciosie mam ochotę wstać i podjąć dalszą walkę ze zdwojoną siłą – mówił w jednym z wywiadów. Na Rakowicza sport zawsze działał terapeutycznie – treningi pozwalały mu zdystansować się od wymagającej codzienności.

W oczekiwaniu na premierę Dnia Matki Rakowicz rozwija równolegle kilka projektów filmowych. Jeden z nich miałby opowiedzieć o kompanii szalonych przyjaciół, poprzez pryzmat historii sławnego niedźwiedzia Wojtka z Armii Andersa. Pracuje nad tym filmem, tradycyjnie wraz ze scenarzystą Łukaszem M. Maciejewskim oraz Maciejem Cuske, który zainicjował wspólną pracę kilka lat temu.